Het voorwerp en de technische specificaties

De aanbestedende overheid is in beginsel vrij om het voorwerp van de aanbesteding te bepalen. Zij kan beslissen om een “duurzaam” goed te verwerven of een project zoals een ECP op te zetten. Zij beschikt dan ook over een ruime marge om milieu-gerelateerde overwegingen in deze fase een rol te laten spelen, en dit bij het bepalen van het eigenlijke voorwerp van haar opdracht en de omschrijving ervan. Zo kan een titel waarin de milieu-gerelateerde dimensie doorschemert van groot nut zijn. De mate waarin in de latere fasen van het aanbestedingsproces milieu-gerelateerde voorwaarden mogelijk zijn, dient immers verband te houden met het voorwerp van de aanbesteding.

In het bestek verduidelijkt de aanbestedende overheid het voorwerp aan de hand van technische specificaties. Daarbij zal men oog moeten hebben voor de evenredigheid en een verantwoording moeten hebben voor de gemaakte keuzes. In de context van het ECP project kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het opleggen van een keuze voor de verwerking van bepaalde biomassa waarover de betrokken overheid net veel beschikt. Zo ook kan de installatie die verworven wordt in het kader van een aanbesteding aangepast worden aan de bestaande infrastructuur dienstig voor een ECP.

Uiteraard mag het voorwerp niet zo bepaald worden dat dit de facto de mededinging onmogelijk maakt dan wel zonder meer bepaalde ondernemingen discrimineert, zeker indien daarvoor geen goede redenen bestaan (bijvoorbeeld indien andere producten zonder meer gelijkwaardig zijn dan datgene beschreven in het bestek).

Milieukenmerken kunnen verder uitdrukkelijk meespelen bij de technische specificaties van een opdracht. Als uitgangspunt geldt dat deze specificaties in beginsel moeten bijdragen tot de kenmerken van het product of de dienst zodat deze beantwoordt aan het gebruik waarvoor het bestuur het bestemt.

Daarbij kunnen de specificaties ook gebaseerd zijn op performantievoorwaarden veeleer dan op technische waarden. Er kan bij de technische specificaties ook rekening gehouden worden met keurmerken, de keuze van bepaalde grondstoffen of materialen of zelfs met de milieuvriendelijkheid van het productieproces.

In alle geval moeten de technische specificaties van een opdracht aan de volgende algemene voorwaarden beantwoorden:

• Ze dienen verband te houden met het voorwerp van de opdracht.
  voorbeeld: een aanbestedende overheid kan als technische specificatie invoegen dat de elektriciteit die de leverancier gebruikt om het goed of de dienst te produceren en te leveren, op een milieuvriendelijke manier verwekt wordt. De eis dat de leverancier alle elektriciteit in diens bedrijf milieuvriendelijk dient te zijn, is echter een brug te ver.
• De milieu-gerelateerde voorwaarden mogen het vrij verkeer en de vrije mededinging niet beperken.
• Ze mogen niet discrimineren tussen kandidaten. Iedere aanbesteding dient open te staan voor alle kandidaten die aan de nodige objectieve voorwaarden voldoen.
• De eisen zullen ook redelijk moeten zijn en daadwerkelijk moeten kunnen bijdragen tot de doelstellingen.

Er moet bij de keuze van het voorwerp van de opdracht en de technische specificaties voldoende aandacht gaan naar de verantwoording voor beperkende eisen: zeker indien andere gelijkwaardige alternatieven voorhanden zijn en de eisen dermate strikt zijn dat ze sterk mededingingsbeperkend zijn, kan het risico bestaan dat de vooropgestelde milieunorm discriminerend of strijdig met de wetgeving overheidsopdrachten (en in het bijzonder ook het evenredigheidsbeginsel) wordt bevonden. Dit risico kan soms een reden zijn om te werken met gunningcriteria die milieuprestaties sterk waarderen zonder dermate specifieke eisen op te leggen dat de marktspeling beperkt wordt.

Inzake de aanlevering van biomassa kan gedacht worden aan technische specificaties die verband houden met:

• de kwaliteit van aangevoerde biomassa, al dan niet gecombineerd met strikte uitvoeringsvoorwaarden inzake tijdstip van het maaien, hoogte van bermgrassen,...;
• de indeling van de biomassa in homogene stromen;
• de performantie van het procedé met het oog op de productie van hoogwaardige eindproducten van het verwerkingsproces.

Een duidelijk aandachtspunt bij technische specificaties is verder uiteraard het garanderen van de naleving ervan. Niet alleen moet een inschrijving “conform” zijn ten tijde van de beoordeling van het voorstel, ook tijdens de uitvoering moet de naleving van deze eisen gegarandeerd worden. Er moet m.a.w. duidelijk aandacht gaan naar de monitoring van de technische specificaties en uitvoeringsvoorwaarden.