De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) verplicht het bezit van een stedenbouwkundige vergunning voor bouwwerken, met uitzondering van onderhoudswerken, die a) het optrekken of plaatsen van een constructie, b) het functioneel samenbrengen van materialen waardoor een constructie ontstaat, of c) het afbreken, herbouwen, verbouwen en uitbreiden van een constructie betreffen (art. 4.2.1, 1°). Het begrip constructie heeft daarbij een bijzonder ruime invulling gekregen , zodat ook het aanleggen van bijvoorbeeld leidingen voor een biogasnet/warmtenet in principe onder de stedenbouwkundige vergunningsplicht valt .
Evenwel kan de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 4.2.3 VCRO bepaalde handelingen met een tijdelijk of occasioneel karakter of met een geringe ruimtelijke impact vrijstellen van een vergunningsplicht. Deze handelingen werden vastgesteld in het Besluit van de Vlaamse Regering van 16 juli 2010 tot bepaling van handelingen waarvoor geen stedenbouwkundige vergunning nodig is (hierna “Vrijstellingsbesluit”). Het Vrijstellingsbesluit voorziet in vrijstellingen voor handelingen in, aan en bij woningen (hoofdstuk 2), handelingen in, aan en bij andere gebouwen dan woningen (hoofdstuk 3), handelingen in industriegebied (hoofdstuk 4), handelingen in agrarisch gebied (artikel 5), groenwerken (hoofdstuk 6), tijdelijke handelingen (hoofdstuk 7), wijzigingen aan al ingerichte terreinen (hoofdstuk 8), het plaatsen van constructies voor publiciteit (hoofdstuk 9), handelingen op openbaar domein of op een terrein dat na de handelingen tot het openbaar domein zal behoren (hoofdstuk 10), handelingen van algemeen belang (hoofdstuk 11), handelingen met betrekking tot telecommunicatie (hoofdstuk 12) en afbraakwerken (hoofdstuk 13). Indien de beoogde werken onder één van voormelde vrijstellingen vallen, is geen stedenbouwkundige vergunning vereist.
Het is evenwel onmogelijk om in abstracto te oordelen welke vrijstellingen in voorkomend geval van toepassing zouden zijn. O.i. zullen de vrijstellingen zoals bepaald in hoofdstuk 10 van het Vrijstellingsbesluit van belang zijn. Zo bepaalt artikel 10, 4° Vrijstellingsbesluit dat er geen stedenbouwkundige vergunning nodig is voor de uitvoering van “gebruikelijke ondergrondse constructies en aansluitingen” op openbaar domein of op een terrein dat na de handelingen tot het openbaar domein zal behoren. Het Verslag aan de Vlaamse Regering vermeldt dat onder artikel 10, 4° Vrijstellingsbesluit “alle soorten ondergrondse leidingen en aanhorigheden” worden bedoeld. Op het eerste gezicht vallen hier derhalve ook de ondergrondse leidingen voor een biogasnet/warmtenet onder, voor zover ze worden uitgevoerd op openbaar domein of op een terrein dat na de handelingen tot het openbaar domein zal behoren. Er valt niet uit te sluiten dat er nog andere vrijstellingen van toepassingen zijn, doch deze dienen geval per geval beoordeeld te worden.
Let op: ingevolge de koppelingsregeling tussen de stedenbouwkundige – en de milieuvergunning (b), zal de stedenbouwkundige vergunning respectievelijk de milieuvergunning geschorst blijven zolang de milieuvergunning respesctievelijk de stedenbouwkundige vergunning niet definitief werd verleend.
